Diagnoza i terapia integracji sensorycznej

Terapia metodą Integracji Sensorycznej prowadzona jest w formie zajęć indywidualnych po uprzedniej diagnozie procesów integracji sensorycznej. Dla każdego dziecka opracowywany jest indywidualny program terapeutyczny ukierunkowany na wyeliminowanie konkretnych problemów, według którego prowadzone są zajęcia terapeutyczne. Wskazania do Terapii Integracji Sensorycznej otrzymują głównie dzieci z:

• Nadwrażliwością na bodźce (dotykowe, ruchowe, węchowe, smakowe, słuchowe, wzrokowe) lub obniżoną reaktywnością na bodźce,
• Zbyt wysokim poziomie pobudzenia (aktywności), czyli dzieci o dużej potrzebie ruchu, które „nie potrafi usiedzieć na miejscu” lub o zbyt niskim poziomie pobudzenia (apatyczne, pasywne, bierne),
• Opóźnionym rozwojem ruchowym, niezgrabnością ruchową, obniżonym poziomem koordynacji wzrokowo – ruchowej, trudnościami z utrzymaniem równowagi, problemami z samoobsługą i samodzielnością,
• Opóźnionym rozwojem mowy,
• Trudnościami w nauce szkolnej, obniżoną sprawnością percepcji wzrokowej, percepcji słuchowej, zaburzeniami lateralizacji, obniżonym poziomem graficznym pisma,
• Problemami w koncentracji uwagi,
• Słabą organizacją zachowania,
• Problemami emocjonalnymi i niskim poczuciem własnej wartości,
• Z porodów wcześniaczych, z grupy ryzyka i z uszkodzeniami okołoporodowymi.

Diagnoza Integracji Sensorycznej składa się z trzech spotkań:

• wywiad z rodzicem
• spotkanie diagnostyczne z dzieckiem
• omówienie wyników oraz programu terapeutycznego.

Celem diagnozy jest ocena funkcjonowania dziecka pod kątem przetwarzania wrażeń przedsionkowych i proprioceptywnych oraz wrażeń dotykowych. Po dokładnej analizie zebranego materiału badawczego terapeuta integracji sensorycznej dokonuje pisemnej diagnozy – podsumowania wyników badania (na prośbę rodzica) i proponuje odpowiednie formy pomocy. W przypadku dzieci z wyraźnymi zaburzeniami integracji sensorycznej wskazane jest podjęcie terapii Integracji Sensorycznej, natomiast w przypadku dzieci, u których wyniki badania nie są jednoznaczne może zostać zalecona dalsza obserwacja dziecka i podjęcie „próbnej terapii”, dostarczającej informacji o trafności postawionych hipotez i podejmowanych oddziaływań terapeutycznych.

Ważne jest wczesne rozpoznanie pozwalające wykryć problemy z przetwarzaniem sensorycznym we wczesnym stadium. Im wcześniej podjęta zostaje terapia mniejszych lub większych deficytów w zakresie integracji sensorycznej, tym większa istnieje szansa na ich zmniejszenie lub wyeliminowanie. U dziecka, któremu nie zostanie podana „pomocna dłoń” w odpowiednim momencie, mogą rozwijać się wtórne problemy emocjonalne (napięcie, lęk, nieśmiałość, brak wiary we własne możliwości) oraz problemy z zachowaniem. Może to też spowodować, iż dziecko będzie unikało sytuacji mogących usprawnić jego sprawność lub funkcjonowanie, co następnie będzie zwiększało już istniejące problemy.

Deficyty przetwarzania sensorycznego mogą być przyczyną wielu trudności opóźniających prawidłowy rozwój dziecka, zaburzających proces uczenia oraz powodujących problemy emocjonalne. Nie u wszystkich dzieci przyczyną problemów w nauce, rozwoju lub zachowania jest zaburzona integracja sensoryczna. Są jednak wyraźne czynniki wskazujące na dysfunkcje integracji sensorycznej.

Objawy i trudności mogące stanowić wskazania do diagnozy i terapii Integracji Sensorycznej to:

• Podwyższony poziom pobudzenia i aktywności (nadruchliwość),
• Obniżony poziom aktywności (ociężałość, pasywność, brak tolerancji na ruch, niepewność podczas poruszania się),
• Trudności z koncentracją uwagi,
• Opóźniony rozwój ruchowy, niezgrabność ruchowa, obniżony poziom koordynacji wzrokowo – ruchowej, trudności z utrzymaniem równowagi, problemy z samoobsługą i samodzielnością,
• Zaburzenia praksji czyli planowania motorycznego,
• Zaburzenia percepcji słuchowej,
• Zaburzenia percepcji wzrokowej,
• Opóźniony rozwój mowy,
• Słaba organizacja zachowania (bałagan wokół swojej osoby, własnego miejsca pracy, słabe wyczucie odległości),
• Zaburzone relacje społeczne i problemy w kontaktach społecznych z innymi ludźmi,
• Trudności z nauką: czytaniem, pisaniem, matematyką (trudności z rozpoznawaniem liter, cyfr, mylenie i odwracanie liter, pismo lustrzane, przekręcanie sylab, wyrazów, czytanie wyrazów od końca, trudności z pamięciowym opanowaniem rachunków)
• Obniżona sprawność w zakresie grafomotoryki (nieprawidłowe napięcie mięśniowe, nieprawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego, szybka męczliwość, podpieranie się podczas pisania, czytania),
• Niska samoocena,
• Problemy emocjonalne (nadpobudliwość emocjonalna, brak stabilności emocjonalnej, chwiejność, labilność emocji, reakcje lękowe, nieśmiałość).